Oor - log - boeken

Je vergeet gemakshalve de S en het lijkt op vakantie boeken naar een oorlogsgebied.
Niets is minder waar zolang er maar over geschreven wordt, is een retourtje kringloop-, ramsj-, tweedehands- of advertentiesite boekenkraam toereikend. Ik stond laatst voor een boekenkraam, o, o, o, de boeken stonden in de rij, zo, zo, zo, zo, ze stonden daar vergeten raar, ze keken alleen maar naar elkaar en deden allemaal zo, zo, zo, zo ze deden allemaal ZO. Of er iets achter de ruggen schuil gaat dat vergeten dient te worden lag op alle bladranden stof toen ik ze kocht.
Maar een gemeenschappelijke factor hebben ze gemeen. Het verslaan van WO II en een ruime marge daar - om - heen. Eerst moest ik die periode 40 - 45 vullen met afstandelijke verhalen van m'n ouders. Weinig nieuws en veel verzwijgen. Verzet en wat er nog meer geboden werd, maar meer ook niet. Onderduiken deden ze ook in vredestijd.
Uiteindelijk raak je in filmdoeken verzeild iets teveel geweld gepleegd en vergeten hoe die acteurs heette. Het deed ook niet ter zake, je maakte gewoon je eigen verhaal. Er gebeurde op meer dan 700 km omtrek altijd wel iets wreeds waar je je aan moest storen. Desnoods omwille van de goede indruk. Zo liepen er protestoptochten door de straten te schreeuwen met ergens fel tegen of fervent voorstander mee zijn. Iedereen leek altijd wel op een standpunt te staan met duidelijk zo een innemen. Als bittere pil, of zoete koek. Zelfs kerkgemeenschappen deelden de wereld van goed en kwaad in met partijen kiezen. Roodgevaar en kille oorlogstaal, waar ook angstzweet van atoomgeweld bij hoorde. Prachtige paddestoelen overigens leverde dat angstzweet wel op. Het paste bij keurslijven die broeierig tegen elkaar wreven. Plakten, gestilleerd een nagemaakt vredesteken van het antiatoomwezen. We waren bevreest, althans we de deden toen in nauwe kring, net uit de kerkelijke kring bevrijdt, doen voorkomen dat we ergens anders bij hoorde dat bewust leefde of zich ergens aan stoorde. Dat moest, dat hoorde, zo zijn nu eenmaal afvallige calvijnisten, zij dienen een profiel te hebben en een schoon blazoen. Verder genoot een seksuele uitspatting de voorkeur om te bewijzen dat je los was van een vies verleden. Maar alles waait over of verliest al slijtend in de tijd haar scherpe randen, tanden en krijgt een kunstgebit. In genomen stellingen worden langzaam afgebroken. Je kijkt goed uit naar nieuwe vrienden krijgen, immers ook zij verhuichelen, of gereformeerder nog verloochenen hun principieel verleden. Ideologie werd iets op papier om mee te heulen. geloofsbelijdenissen leken op anti-kapitalisme mits het paste bij de gezinsauto. Kopschuw televisie kijken, ook uit de boze, kon nog net met zwart wit kijken. Excuses maken naar de ouders die de omwenteling al zagen aankomen en je weer thuis verwelkomde. Al voldeed je niet volledig aan hun wens, je was immers al uitgeschreven. Dus veel dan weer meer gaan consumeren deed je niet. Ze genoten in volle teugen van kleinkinderen en overvolle kersttaferelen. Men was genoegzaam en tevreden. Dat viel tegen. maar ach jeugdzonden hé, vroeger was het die domme strijd van goed en kwaad, vermaterialiseerd in westers denken en zondebokken die het allemaal niet wisten. Wij wel, wij waren immers zeer betrokken en rechtschapen. Konden kiezen zonder welvaart te verliezen. Antirookcampagnes leverde altijd krantverbrandende rituelen of protestoptochten voor de gevel bij een krant die je nu niet eens meer stiekem leest. Schreeuwend ongelijk, alweer een nieuwe auto, lcd tv, of groter wonen. Sinds de sixties is alles er wel op vooruit gegaan. Wat vroeger onomstotelijk dreigde met een stille lente was achteraf gezien toch waar. Er is ook zoveel verdwenen, schappen vullen zich met houtsnedig papier over verdwenen oerwouden. Ja zorgwekkend, vroeger en nu des temeer.

Veel gesus en nog meer gezo, je raakt belezen. Weet van wanten en vast inkomen. Dat geef je geenszins prijs. Je mag, door de verzakelijking heen, weer in een spijkerbroek lopen. Heel modern en heel gewoon. Hypocriet, dat gaf je je ouders mee, maar meer op hun dan ze zelf waren kun je haast niet lijken. Je bent verslingerd in de letteren, duikt boeken op om te beleven wat iedereen bezielde uit de tijd waar jij uit voorkomt als babyboomer. Er staat geschreven, gedrukt en te beleven veel van op papier. Bejubeld door onze commentatoren, gezaghebbers op ieder termijn van literair beleven. The New York times voor op, blaast hoger van de toren over allerlei hemelbestormende auteurs. Dat gaat eenvoudig vanuit een wolkenkrabber, je wordt geloofd. Gelogenstraft ook, met tegen betaling van luttele euri met terugwerkende kracht, maar op volle toeren de inhaalslag te behalen die haalde uit de zwaartekracht van Gravity's rainbow. Ja zo waanzinnig moet het zijn geweest. Pynchon kon het weten, ik las en kon belijden, ja en amen, te gek voor woorden. Het betrof een kletsnatte jongensdroom die waanzinnig explodeerde met een handgranaat. Bloeddorstig dan een lijnvlucht richting Germany was moordlustige maar weldadige songs die gelijk de poezie, uitgekraamd, daarin stonden. Geld speelde toen ook geen rol. Een bijbelsverhaal voor tegenwoordig.

Later, veel later, haalde je nog in je hoofd de verhaallijn van Thelen binnen. Omvoorstelbaar veel gemist. Hoe hadden jaren kunnen verstrijken, zo vergeten was bijna geen. Het eiland van het tweede gezicht, was voor jou een blamage op het eerste gezicht. Wat gelukkig, gode zij geprezen, met inhalend lezen werd ingehaald. Een beleving, verengt als een eiland en nota bene zelfs herkenbaar geschreven in bijna Nederlandse literatuur verhalende lijnen. Een vlucht uiteindelijk dwars door de tijd en wars van heulen beschreef Thelen de geboorte van een nieuwe eeuw haar barensweeën. Ach en wee er werd geleden. Je leert zo ook nog eens dat naast veel goede joden, ze uiteindelijk, ook heel gemeen, leefde van hun zakelijk heden, voornamelijk ideologische geldkranen, smeermiddelen voor de taal.
Nog één, van de hand van een boer uit Australië, Les Murray, nooit van gehoord, schreef, gedicht en onverstoord de decennia van de de 20ste eeuw vanuit een matroos zijn ogen. Fredy Neptune de god der zee, zwierf door alle tijden en maakte de slachthuizen van de turken in Armenie tot en met de eerste wereldoorlog in Europa tot de moffen die er uit voorkwamen, de door de papen geprezen derde rijkers. In het kielzog kwam fascisme, pril en maagdelijk erin voor. Een regime van veel trots en vaderlandsliefde dat in al die boeken geweldig is beschreven, vormt nu mijn oorlogsbibliotheek. Ik was mijn geweten met de stellingen vullen met over de 3000 bladen papier, schaf een e-book reader aan en verklein de werkelijkheid tot luttele kilobytes. Zo valt het verleden mee, is minder groots en meeslepend.